Act like a champion be a champion (Чемпион сияқты әрекет етіңіз, чемпион болыңыз). Бұл фразаны 2024 жылы 18 мамырда Шымкентте (Қазақстан) өткен Go Viral фестивалінің екінші және соңғы күнінің бейресми ұраны деп санауға болады. Қатысушылар іс-шарада трансформациялық ойындар ойнады, анимациялық фильм түсіру машықтарын игеріп, креатив индустрияда жасанды интеллект қолдануды үйренді, 48 сағатта түсірілген «қысқа метражды фильмдер» көріп, бір сөзбен айтқанда, жаңа білім мен эмоцияларға қанықты.
Жасанды интеллект пен адам миы
«Act like a champion be a champion!» – деп веб-әзірлеуші және «Жасанды интеллекті (ЖИ) креатив индустрияда пайдалану» сессиясының спикері Ілияс Сейісов басынан бастап Go Viral қатысушыларына чемпиондық көңіл-күй сыйлады. Ол кодтаудағы ЖИ жүйелері кодты тазартуға көмектесетінін түсіндірді. ЖИ тіпті кодқа түсініктеме беріп, кодтағы қатені түзетуге көмектеседі.
«Егер сіз бағдарламашы болғыңыз келсе, онда бұл дәл уақыты, өйткені қазір екі жыл бұрынғыға қарағанда әлдеқайда оңай. ЖИ – түзетулер сияқты шағын жұмыстар үшін жақсы құрал. Дегенмен ЖИ-ге толығымен сенуге болмайды», – деп ескертті Ілияс Сейісов.
Оның айтуынша, мәселе ЖИ тудыратын контенттің әлі де сапасының төмендігінде. Сондықтан адам контентті жүйелеу керек. ЖИ даму дәуірінде адам өзінің бірегейлігін сақтай ала ма, жоқ па – адамның өзіне байланысты.
«Бізге күрделі, адами тілді қолдану керек. [ЖИ үшін] Сұрауды сапалы және тұжырымдамалық түрде жазыңыз. Нақты мәліметтер қосу керек», – деп Сейісов «бірегейлікті сақтау» туралы кеңес берді.
Маркетолог Камал Бақтияров ЖИ пен медианы қалай біріктіру керегін түсіндірді.
«ЖИ адам миының негізінде құрылған. Жасанды интеллекті инстаграмда пост жазудан бастап, маркетиң жоспарларын құруға дейін көптеген салаларда қолдануға болады», – деді Бақтияров.
Оның айтуынша, қазірдің өзінде күшті ЖИ бар, мысалы, Жапонияда нейрожелілер дәрігерлерге қарағанда диагнозды жақсы қояды. «Қандай жағдайда да, тіпті болашақта да қолдан жасалған жұмыс қымбатқа түседі», – деп есептейді спикер.
Цифрлық ортадағы спорт
Mancho IT-компаниясының бас директоры, Қырғызстандағы ESC киберспорт қауымдастығының негізін қалаушы Арген Дарманов пен продакшн-менеджер Алымқұл Тимуров киберспорттағы болашақ туралы айтты.
«Спорт тек дене шынықтыру ғана емес, спорт – жарыс, мысалы, шахмат. Жарысқа қатысты кез келген нәрсені, мысалы, шахматты спорт деп атауға болады», – деп түсіндірді Алымқұл Тимуров.
Дарманов адамдар ертеден бері ойынды ұнататынын және қазіргі заманның да бұдан шет қалмағанын еске салды.
«Киберспорттың көптеген демеушілері бар, мысалы, автокөлік компаниялары мен мейрамханалар желісі. The Saudi Esports Federation бар, ол тек киберспортпен айналысады. Футбол клубтары да киберспорт командаларын сатып алуда. Өткен жылы киберспорт Қытайдағы Азия ойындарының бір бөлігі болса, биыл Франциядағы Олимпиада ойындарының бір бөлігі болады», – деп атап өтті спикер.
Басқаша айтқанда, киберспорт кәсібінің болашағы зор. Киберспорт ойыншылары өздерінің мансабының басында да жеткілікті табыс табады, олар кем дегенде $500 таба алады. Әрі қарай көбірек. Мысалы, Ресейдің Team Spirit киберспорт командасы жақында чемпионаттардың бірінде 18 миллион доллар ұтып алды. Қырғызстанның киберспортшылары қазірдің өзінде 2 миллион доллардан астам табыс тапты.
Киберспортпен тек спортшылар ғана емес, сонымен қатар комментаторлар, бағдарламашылар, аналитиктер, ұйымдастырушылар, маркетологтар, стримерлер, блогерлер, режиссерлер, психологтар, коучтер, виртуал операторлар да айналысады. Бір сөзбен айтқанда, өмірін осы спортпен байланыстырғысы келетіндердің барлығына орын табылады.
Мультфильмдер мен әзілдерді қалай жасауға болады
«Тасқын» студиясының шеберлік сыныбында фестиваль қатысушылары суреттер арқылы әңгіме айтуды – анимациялық фильмдер түсіруді үйренді. Олар сюжеттік тақтадан бастады. Сюжеттік тақта – қойылымның немесе сценарийдің сюжетін көрнекі түрде баяндайтын сызбалар тізбегі. «Сюжеттік тақтаны салу үшін суретші болу міндетті емес – деді «Тасқын» студиясының өкілі Әйгерім Әбдіраманова. – «Сюжеттік тақтаны салу үшін сурет салудың қажеті жоқ». – Әр кадрды әдемі салуға болады, бірақ бір сағаттық жұмыс аптаға созылып кетеді. Сюжеттік тақта үшін сұлулық пен егжей-тегжей маңызды емес, оның қарапайым әрі жеңіл болуы маңызды».
«Сюжеттік тақтаның басты мақсаты – кадрдың сұлулығын емес, кейіпкердің эмоциясын беру», – деп қосты Екатерина Андронова. «Сюжеттік тақтада кейіпкер жасай алатын жүру, отыру және тіпті секіру сияқты белгілі бір қозғалыстар бар».
Спикерлер әр сюжеттік тақтаның маңызды құрамдас бөліктері бар екенін түсіндірді. Бұл – деталь, ірі, орташа, жалпы және алыстан (адрестік) алынған план. Ірі план кейіпкердің бет-бейнесі мен оның эмоциясын, орташада ым-ишара мен қолдың қимылы көрсетіледі, жалпы планда кейіпкер толық ашылады, ал алыс кадрда іс-әрекет өрбиді.
«Сюжеттік тақтаның ең маңызды бөлігі – идея. Әдемі сурет туралы ойламаңыз, бұл маңызды емес. Ең бастысы, оқиғаны сюжеттік тақтаны пайдаланып баяндау», – деп сендірді спикерлер.
«Біз сізге қызық әзілдермен сәтті стендап жасауды үйретеміз», – деп уәде берді өздерінің шеберлік сабағында стендап-комик, Stand Up Astana жобасының редакторы Алексей Луговской мен стендапшы Руслан Тай.
Алексей Луговской әзілдің құрылымы туралы айтты. Ол екі маңызды бөліктен тұрады – сетап және панчлайн. Сетап – бұл контекст жасайтын және панчлайнға жол ашатын әзілдің бірінші, күлкілі емес бөлігі.
«Әзіл-қалжыңның ең маңызды бөлігі – панчлайн. Көрермендерді күлдіретін де сол», – деп түсіндірді Алексей Луговской. — Панчлайн – бұл әзіл-қалжыңның түйіні, сетапты төңкеріп, оған ерекше мән беретін нәрсе. Біз тыңдаушыларды панчлайнмен түйреуіміз керек».
«Есіңізде болсын, барлығын күлдіру әрқашан мүмкін бола бермейді. Көрермендерге күлкілі болмайтын кездер болады», – дейді Руслан Тай. «Мен сахнадан шығып, кірерге тесік таппай, орындыққа отырып, жылай бастағаным есімде. Сіз кез келген нәрсеге дайын болуыңыз керек және сәтсіз дубльден кейін тұйықталып, ешқашан түңілмеңіз».
Сәндегі дәстүр
«Сән индустриясы: дәстүр мен қазіргі заманның үйлесімі» сессиясында спикерлер этнобренд жасауға қалай және не үшін келгендерін айтып берді.
Тәжікстаннан келген зергер, YAS зергерлік брендінің негізін қалаушы Кристина Ілияс заманауи және дәстүрлі мотивтерді біріктіреді. «Мен нарықтың маған ұсынғанын кие алмадым. Сондықтан өзім тіге бастадым», – деп түсіндірді Ілияс.
Оның дамуына қазір адамдардың ерекшеленгісі келетіні, ал жаппай өндірілген нәрсе адамдарды қанағаттандырмайтыны көмектеседі.
Өзбекстандық дизайнер, Stone City әйелдер киімі брендінің негізін қалаушы Эльнора Ибрагимова-Ризаева: «Бізде тамаша мәдени мұра бар, мен бұл туралы айтуым керек», – дейді. Ол өзінің алғашқы киім топтамасын жасаған кезде, коллекция практикалық болмағандықтан қоқысқа тасталды. «Бірақ минимализм мен туралы емес, мен өзбек мәдениеті туралы айтқым келеді», – деп ол неліктен бұл кәсіптен бас тартпағанын және басқа жергілікті брендтерге көмектесе бастағанын айтып берді.
Дәл осындай – өз мәдениетін көрсету ниеті қырғызстандық Айжан Фирсованы өзінің Cut a dash брендін жасауға итермеледі. Cut a dash – бұл тек этно-бренд емес. Айжан оны экобренд ретінде де дамытуда. «Мен таңдаған жол – мәдениетімізді көрсету ғана емес, оны сәнді ету», – деп қосты Айжан Фирсова.
Өзіңізді қалай бар солай қабылдаңыз
Go Viral шарасында Қазақстанның алғашқы кибермоделі, креатив продюсер, Inclusive people жобасының негізін қалаушы Айман Молдабекова сөз сөйледі. Ол шынымен шабыттандырды! Айман туғаннан оң қолы жоқ, бірақ ол ерекшеліктерінен ұялтуға құштар әлеуметтік таптаурындардың жетегіне ерген жоқ. Керісінше, ол мұны өз ерекшелігіне айналдырды.
Айман аудиторияға қоғамдағы дене ерекшеліктерін қабылдамау проблемалары туралы, өзіңізді қалай бар солай қабылдау қажеттілігі туралы айтты. «Егер сізде бар нәрсені көрсетпесеңіз, өзіңізді танытуыңыз екіталай», – деді Айман Молдабекова.
Кибермодель түрлі жобалар арқылы адамдарға өзін қабылдауға көмектеседі. Осылайша, ол мүгедектігі бар адамдарға протезге қаражат жинауға көмектесті, өйткені ол бұл мәселемен жақсы таныс және қазір фотосессиялар арқылы ерекше қажеттіліктері бар адамдарға қолдау көрсетуге арналған жобалар жасап жүр.
«Ешкім үздік те, кем де емес. Әр адам маңызды!» – деді Айман Молдабекова.
Олар мұны 48 сағатта жасады
Фестивальдің екі күнінде 48 Film Race байқауына қатысқан қысқаметражды фильмдер көрсетілді. Екі күнде фильм түсіруге тура келген бастамашы кинорежиссерлерге тақырып таңдауға еркіндік берілгендіктен, әр фильмнің ерекше болуы ғажап емес.
Биылғы фильмдер көбірек қазіргі қоғамның мәселелерін көрсетті. Қысқа фильмдер әр адамның өмірінде отбасы мен достарының қолдауының қаншалық маңызды екенін көрсетті; ностальгия мен өткенде жіберілген қателерді қабылдау туралы айтты; психологиялық немесе моральдық проблемаларды жеңу әрекеттері туралы; дауыс беру құқығынан, әрекет ету бостандығынан айырылған адамдардың және т.б. көп мәселелерді қамтыды.
Авторлардың әрқайсы өз фильмінің идеясын ашуда тамаша жұмыс жасады деп сеніммен айта аламыз. Қазылар алқасына жеңімпаздарды таңдау өте қиын болды. Бірақ олар жеңімпаздар тізімін жасақтады.
Үздік фильм – «Мекенсіз үй». Өзбекстандық Independent for cinema тобы
Үздік студенттік фильм – «Үй». Өзбекстандық Gold Star Group тобы.
Үздік әуесқой фильм – «Ади». Қазақстандық Rage of Besh тобы.
Серіктес таңдауы «Best insight into safe migration experience» – «Үміт». Өзбекстандық Impulse тобы.
Қазылар алқасының арнайы жүлдесі – «Менің сүйіктім». Қазақстандық EMAA_TEAM тобы
Үздік комедия – «Киносеанс». Өзбекстандық Snova Win-Win тобы
Үздік экшн – «Үнсіздік дауысы». Қазақстандық «Батырлар қаласы» тобы
Үздік драма/мелодрама – «Сирена». Қырғызстандық T-Media тобы
Үздік хоррор/триллер – «Owal Ram»(Тәуелділік). Түрікменстандық ОМ тобы
Үздік ғылыми фантастика/фэнтези – «Бейімделу». Қазақстандық Free Team тобы
Үздік музыкалық/экспериментал фильм – Moments. Қазақстандық Eyeless Vision тобы