Додгоҳи Тоҷикистон Дониёр Набиеви 80-солаи, узви собиқи ҳизби Наҳзати Исломии кишварро ба 7 соли зиндон маҳкум карданд. Коршиносон ва ташкилотҳои ҳуқуқи инсон изҳори нигаронӣ намуда, ин ҳукмро нодуруст, ва баробар ба ҳукми қатл номиданд.
Ба Telegram канали мо обуна шавед!
Дониёр Набиев моҳи августи соли гузашта бо гуноҳи содир кардани ҷиноятҳои вазнин боздошт шуда буд. 28 декабр мурофиаи судии пӯшида баргузор гардид, дар он Набиев ба 7 соли зиндон бо ҷурми ташкили фаъолияти созмони экстремистӣ (моддаи 307, қисми 2 Кодекси ҷиноятии ҶТ) маҳкум шуд.
Боздошт ва ҳукми марди 80-сола дар шабакаҳои иҷтимоӣ баҳсро ба вуҷуд овард, ки созмонҳои ҳуқуқ ва гурӯҳҳои мухолифин айбдоркуниҳоро алайҳи Набиев дорои ангезаи сиёсӣ донистанд.
Мақомоти Тоҷикистон муддате хомӯш буданд ва пас аз баҳсҳои тӯлонӣ дар ҷомеа ВКД рӯзи 8 январ дар робита ба ин қазия иттило дод.
Дар иттило гуфта мешавад, ки Набиев аз хадамотҳои махсуси баъзе давлатҳо маблағ қабул кардааст, «бо истифодаи интиқоли маблағ аз кишварҳои сеюм барои паҳн кардани ғояҳои ифротгароӣ, харидорӣ, нашр ва таблиғи адабиёти ифротгаро ҷалб ва сафарбар кардани ҷавонон ба ин гурӯҳҳои ифротӣ».
«Вай як қисми маблағҳоро ба Ҷумҳурии Исломии Афғонистон тавассути ноҳияи Панҷи вилояти Хатлон барои дастгирии молиявӣ ба аъзои ҷиноҳи собиқи ҲНИТ – «Ҷамоати Ансоруллоҳ ба интиқол дод»», – омадааст дар иттилои ВКД.
ВКД чунин мешуморад, ки як қисми маблағҳоро, Набиев барои эҳтиёҷоти худ сарф кардааст.
Рӯзи дигар, 9 январ изҳороти ҲНИТ-ки фаъолияташ дар ҷумҳури манъ аст паҳн гардид, гуфта мешуд, ки Набиев аз «оилаҳо, хешовандон ва аъзои ҲНИТ барои интиқол ба оилаҳои маҳбусони сиёсӣ» маблағ гирифтааст.
Аммо, ҲНИТ иддао кард, ки интиқолҳои ба даст овардаи Набиев «бо хадамоти махсуси ягон кишвар рабте надорад». ҲНИТ инчунин изҳор дошт, ки чунин фаъолиятҳо ҷиноят нестанд ва робитаи худро бо ҳаракати «Ҷамоати Ансоруллоҳ» рад карданд.
Пас аз баровардани ҳукм, хешовандони Дониёр Набиев ба Суди Олӣ муроҷиат намуда, дархост карданд, ки пирамарди 80-сола ҷазои худро дар берун аз маҳбас адо кунад.
Асомиддин Набиев, ҷияни Дониёр Набиев ба CABAR.asia гуфтааст, ки амакаш саломатии хуб надорад.
«Дар моҳи Рамазон, ӯ бемор шуд ва табибон гуфтанд, ки аломатҳои сил дорад. Мо ӯро дар мурофиа дидем, ӯ гуфт, ки аз вазъи саломатиаш нигарон аст ва хост, ки агар имкон бошад, ӯро ба ҳукми шартӣ маҳкум кунад»,- мегӯяд Асомиддин Набиев.
Чаро мурофиаи судӣ пӯшида гузашт?
Коршиносон ба зарурати гузаштани мурофиаи пӯшида шубҳа карданд. Онҳо бовар доранд, ки дар мурофиа бояд хешовандони Набиев, рӯзноманигорон ва намояндагони созмонҳои ҳимояи ҳуқуқ ширкат мекарданд.
Ҳуқуқшинос Шокирҷон Ҳакимов мегӯяд, ки маҳз дар чунин ҳолатҳо дастрасӣ ба ҷараёни мурофиа ба иштирокчиён ва коршиносон имкон медиҳад, ки далелҳои ҳарду ҷонибро воқеи арзёбӣ кунанд.
«Аммо, ин тартиб риоя карда нашуд. Бо назардошти синну сол, ҳолати равонӣ ва саломатии Дониёр Набиев, ҳукм бояд вазнин намебуд. Масалан, маҳдуд кардани шароити зиндагӣ ва озодии ҳаракат, ҳукми шартӣ ва ғайра», – мегӯяд ҳимоятгар.
Вай чунин мешуморад, ки фаъолияти Набиев «бешубҳа» аз ангезаҳои исондусти сарчашма мегирад.
«Ин ҳукми додгоҳ таъсири манфӣ ба эътибори байналмилалии Тоҷикистон мерасонад ва раванди ҳамкорӣ бо созмонҳои байналмилалии башардӯстро мушкилтар мекунад», – илова кард ӯ.
Абдумалик Қодиров, таҳлилгари масъалаҳои сиёсӣ мегӯяд, ки ӯ ба адолати ҳукм шубҳа дорад, пеш аз ҳама дар масъалаи интиқоли маблағ ба Афғонистон.
«Мақомот дар ин бора ба мардум ягон далел пешниҳод накардаанд ва ҳар чизе ки мо дар бораи он медонем, танҳо аз суханони мансабдорони давлатӣ маълум аст», – гуфт Қодиров.
Ба ақидаи ӯ, агар мақомот хоҳанд, ки мардум ба гуфтаҳои онҳо эътимод кунанд, онҳо бояд «чунин равандҳои резонансиро паси дарҳои кушод анҷом диҳанд».
«Дар акси ҳол, чунин ҳолатҳо сабаби дигари танқидчиёни мақомот хоҳад шуд. Ва имрӯз мо набояд шиква кунем, ки оппозитсия обрӯи Тоҷикистонро дар арсаи байналмилалӣ паст мекунад; мо худамон бо рафтори бемантиқи худ симои худро вайрон мекунем», – мегӯяд Қодиров.
Ба ақидаи ӯ, мақомот синну соли Набиевро ба назар гирифта, дар ҳар сурат, метавонистанд ҳукми сабуктар содир кунанд ва марди 80-соларо ба зиндон нафиристанд.
«Ман фикр мекунам, ки ҳукми шадиди Дониёр Набиев ишора ба оппозисия дар Аврупо буд, ки «агар шумо хомуш наистед, мо бо ҷонибдорони шумо чунин хоҳем кард », – гуфт ӯ.
Ба гуфтаи коршиносон, чунин мурофиаҳо алайҳи пиронсолон бо иттиҳоми ифротгароӣ дар Тоҷикистон кам ба назар мерасанд.
Хюман Райтс Вотч (HRW), дар изҳорот рӯзи 20 январ Дониёр Набиевро «қурбонии як қатор боздоштҳо ва ҳукмҳои дорои ангезаҳои сиёсӣ »,- номид.
HRW метарсад, ки Набиев зинда аз маҳбас раҳо нахоҳад шуд.
«Аллакай гузоришҳо дар бораи хуруҷи Covid-19 дар системаи ҷазо дар Тоҷикистон буданд. Созмони умумиҷаҳонии тандурустӣ ба давлатҳо тавсия медиҳад, ки намояндагони гурӯҳҳои хавф, аз ҷумла пиронсолонро, ҳангоми пандемия аз ҷойҳои боздошт озод кунанд», – гуфта мешавад дар изҳорот.
Додгоҳи олии Тоҷикистон Ҳизби наҳзати исломии Тоҷикистонро дар соли 2015 созмони террористӣ эълон кард ва фаъолияташро дар кишвар манъ карда шуд. Якчанд аъзои ҳизб ба мӯҳлатҳои тӯлонӣ маҳбаси шуданд, баъзеи дигар аз кишвар фирор карданд, асосан ба кишварҳои ғарбӣ, ки дар он ҷо паноҳгоҳи сиёсӣ гирифтанд.
Ин мавод дар доираи лоиҳаи ” «Giving Voice, Driving Change — from the Borderland to the Steppes Project»,” бо дастгирии молиявии Вазорати корҳои хориҷии Норвегия омода шудааст. Фикрҳои дар мақола баёншуда мавқеи ҳайати таҳририя ва донорро инъикос намекунанд.