Без рубрики
Бар пояи иттилои мухталиф, дар Тоҷикистон аз 0,005 то 0,02 дарсади аҳолӣ аз ҷараёни баптизм пайравӣ мекунанд. Намояндагони ин равияи масеҳӣ 90 сол аст, ки қисми ҷудонопазири ҳаёти динии кишвар маҳсуб мешаванд.
(more…)
Гарон шудани интернет дар Тоҷикистон сабаби афзоиши молиёти хазинаи давлат намешавад, аммо метавонад ба комилан коста гардидани бозори интернети мобилӣ дар кишвар оварда расонад, мегӯянд коршиносон.
(more…)
Давоми чанд соли ахир ҳазорҳо шаҳрванди Тоҷикистон дар кишварҳои Аврупои Ғарбӣ мақоми паноҳанда дарёфт карданд. Ин афрод киҳоянд ва оё гирифтани ин мақом барои тоҷикистониҳо дар кишварҳои Аврупо осону содда аст? (more…)
Дар Тоҷикистон бисёре аз духтарон пас аз фориғ шудан аз мактаб аз ҳаққи идомаи таҳсил дар донишгоҳ маҳруманд. Бовари ғолиб ин аст, ки зани тоҷик бояд шавҳар кунад ва ба тарбияти фарзандон машғул шавад ва дар хидмати шавҳару волидони шавҳараш бошад. Бино бар ин, барои бисёре аз духтарон мадраки таҳсилоти олӣ монеъе барои зиндагии хонаводагист. (more…)
Миёнаҳои моҳи феврал вазири корҳои хориҷии Тоҷикистон Сироҷиддин Муҳриддин изҳор дошт, дар ҷумҳурӣ корҳои баргардонидани шаҳрвандон аз Сурия ва Ироқ шурӯъ шудааст. Солҳои охир ҳудуди ду ҳазор нафар ба ин ду кишвар рафта буданд. Аммо вазъ дар ҷумҳурӣ яксон нест: дар баъзе навоҳӣ теъдоди зиёде аз сокинон ба сафи гуруҳҳои экстремистӣ ҷалб шудаанд, аммо аз бархеи дигар ҳатто як нафар ҳам нарафтааст. (more…)
Рӯзгори лулиҳои Тоҷикистон, ки солҳои мадид як зиндагии пӯшида доштанд, ҳамеша барои атрофиён ҷолиб буд. Ба вижа, мавзӯи мансубияти динии онҳо. (more…)
Саҳми ширкатҳои чинӣ дар тавсеъаи кишоварзӣ дар ҷануби Тоҷикистон дар солҳои ахир беш аз пеш барҷаста мешавад. Кишоварзон аз даромади мунтазам ва пардохти бамавқеъ хушҳоланд, аммо ба бовари коршиносон, ин заминҳо метавонистанд василаи даромади муносибе барои мардуми маҳаллӣ бошад.
Ба канали мо дар Telegram ҳамроҳ шавед!
Фотима Ниёзова, як сокини 68-солаи ноҳияи Ёвони вилояти Хатлон, кори кишоварзиро аз соли 1989 шуруъ кардааст. Тайи се соли ахир ӯ дар заминҳое кор мекунад, ки чиниҳо иҷора гирифтаанд:
— Кор бо чиниҳо аз он лиҳоз беҳтар аст, ки онҳо сари вақт музди корро пардохт мекунанд, ҳарчанд додани замин ба чиниҳо сокинони маҳаллиро нигарон кардааст. Зеро ин амр моро аз имконоти зиёде, ба монанди таҳияи ғизо барои чаҳорпоён маҳрум сохтааст.
Ман чандин бор ба мақомоти маҳаллӣ барои ҷудо кардани замин муроҷиат кардам, аммо талошҳоям натиҷа надод. Шаҳрвандони кишварҳои хориҷӣ дар ноҳияи мо замин мегиранд, аммо ман ҳар боре ки ба мақомот рӯй овардам, ки ба ман ҳам қитъае замин бидиҳанд, мақомот рад карданд.»
Хол Норов, як сокини 58-солаи ноҳияи Ёвон, низ тайи се соли ахир барои як ширкати чинӣ кор мекунад.
— Аз як тараф, ин як шуғли нисбатан хуб аст, чунки беш аз ҳазор сомонӣ (андаке баштар аз 100 дулор) моҳона мегирам. Аммо дар айни ҳол, барои як зиндагии шоиста ин маблағ кофӣ нест.
Мо мехоҳем, ки мақомоти маҳаллӣ барои мо низ қитъаҳои замин ҷудо кунанд, то мо битавонем дар он кор кунем ва ба зиндагии худ беҳбуд бахшем.
Аммо тибқи иттилоъи ширкати “Нуриҳои Осиё” дар шаҳри Леваканд, дар ин ширкат 235 нафар кор мекунанд, ки 41 нафарашон чинӣ ҳастанд. Маоши миёнаи сокинони маҳаллӣ дар ин ҷо 1830 сомони (муъодили 193 доллар) аст.
Ин дар ҳолест, ки ҳуқуқи моҳиёнаи мутавассит дар Тоҷикистон дар маҷмӯъ ҳудуди 134 дулорро ташкил медиҳад.
Дар ноҳияи Ёвон ширкате ба номи «Рушди кишоварзии Тоҷикистону Чин» фаъолият мекунад, ки беш аз 1400 ҳектор заминро иҷора кардааст. Ин ширкат бо мақомоти маҳаллӣ барои истифода аз замин ба муддати 20 сол қарордод бастааст.
Вал Эн Пио, як намояндаи ширкати чинӣ, мегӯяд, ки ҳосили заминҳои онҳо бамаротиб бештар аз мазореъи сокинони маҳаллӣ аст:
— Мо аз ҳар ҳектор замин беш аз се тун панба, чаҳор тун гандум ва беш аз се тун ҷуворимакка мегирем. Дар ширкати мо 40 шаҳрванди Тоҷикистон ба сурати доимӣ ва беш аз 600 нафар бо қарордод ба кори мавсимӣ ҷалб шудаанд.
Бештари сарварони хоҷагиҳои деҳқонӣ дар кишвар кормандонро бо шартномав ё қарордод барои иҷрои корҳои мавсимӣ ҷалб мекунанд, аммо барои ин молиёт намепардозанд. Мо барои ҳар корманде, ки бо қарордод кор мекунад, 25 дарсад ба Сандуқи бима ва 14 дарсад молиёт мепардозем.
Базре, ки мо кишт мекунем, бо ончи мардуми маҳаллӣ мекоранд, чандон фарқе намекунад, аммо ба кумаки фанноварӣ ва таҷҳизоти хуби кишоварзӣ мо ҷамъоварии ҳосили киштро зудтар шурӯъ мекунем.
Мо бо мардуми ноҳия муносибати хубе дорем ва то ҳол касе шикоят накардааст.
Ба ҷуз ин, ширкати чинӣ бо муҷтамаъҳои кишоварзӣ барои расондани панба қарордод бастааст. Онҳо панбаро бо баҳои муносиб аз кишоварзон мехаранд, маҳсулоте аз он таҳия мекунанд ва дар хориҷ аз Тоҷикистон мефурӯшанд.
Тибқи иттилоъи Идораи умури кишоварзии ноҳияи Дӯстӣ, чиниҳо бо раисони ҳоҷагиҳои деҳқонӣ қарордод бастаанд, панбаро аз онҳо мегиранд ва дар корхонаҳои худашон маҳсулоте аз он тавлид мекунанд. Ва бештари кишоварзон тарҷеҳ медиҳанд панбаро на ба ширкатҳои маҳаллӣ, балки ба ширкатҳои чинӣ бидиҳанд, чун онҳо пулашро бамавқеъ мепардозанд.
Ҳукумати вилояти Хатлон ҳам ба фаъолияти ширкатҳои чинӣ нигоҳи мусбат доранд ва мегӯянд, ки онҳо аз миёни пардозандагони молиёт дар ҷануби кишвар пештоз ҳастанд.
Ҳаҷми сармоягузории мустақими Чин 461 миллёну 462 ҳазор долларро ташкил медиҳад. Сармоягузориҳои дигар 57 миллиёну 641 ҳазор долларро ташкил медиҳад.
Дар ноҳияи Дӯстӣ ширкати санъатии ҶСП “Ҷунтай Хатлон” дар панҷ ҳазор ҳектор панба кишт кардааст. Дар ин ширкат тақрибан 15 шаҳрванди Тоҷикистону Чин кор мекунанд. Кормандони маҳаллӣ мегӯянд, ки маъоши хуб мегиранд.
Тибқи қарордоди ҳамкорӣ аз соли 2015, ин ширкат бояд дар 15 ҳектор аз заминҳо дар навоҳии Носири Хисрав, Қубодиён, Шаҳритус ва Дӯстӣ панба парвариш кунад. Замин ба ин ширкат барои 49 сол иҷора дода шудааст.
Раҳматулло Бобомуродов, як сокини ноҳияи Дӯстӣ, ба фаъолияти ширкатҳои чинӣ назари мусбат дорад ва мегӯяд:
— Чиниҳо заминҳоеро гирифтанд, ки солиёни зиёд бе кишту кор хобида буданд. Онҳо тавонистанд лӯлаҳои обрасонии фарсудаву харобро иваз кунанд ва обро ба заминҳо дубора ҷорӣ созанд.
Мардум имкони обёрии ин заминҳоро надоштанд ва ин заминҳо солиёни тӯлонӣ аз кор уфтода буданд. Ҳоло кишоварзон панба мечинанд ва бамавқеъ маъош мегиранд. Бештари панбакорон ҳосилро ба ширкатҳои чинӣ мефурӯшанд ва пулашонро бамавқеъ дарёфт мекунанд.
Чанд сол пеш сокинони ноҳияи Дӯстӣ аз чиниҳо чандон хушашон намеомад, чун муздашонро бамавқеъ пардохт намекарданд. Аммо акнун ин мушкил ҳал шудааст.
Ба гуфтаи Меҳнатулло Сироҷов, раиси Идораи кишоварзии вилояти Хатлон, масоҳати замини муносиб барои киштукор 305 ҳазору 272 ҳекторро ташкил медиҳад. Дар соли равон чиниҳо 11 ҳазору 765 ҳектор заминро иҷора гирифтаанд.
Дар ҳамин ҳол, коршиносони хатлонӣ мегӯянд, ҳеч ниёзе нест, ки заминҳо ба шаҳрвандони хориҷӣ иҷора дода шавад, зеро дар шароити Тоҷикистон замин манбаъи аслии даромади мардуми рустоӣ маҳсуб мешавад.
Раҳмон Шукуров, таҳлилгари масоили кишоварзӣ, мегӯяд, ин хатар вуҷуд дорад, ки чиниҳо дар тӯли муддате, ки заминҳоро иҷора мекунанд, мумкин аст тамоми минеролҳои онро аз байн баранд ва онро ба мазраъае беҳосил табдил диҳанд.
— Барои дубора барқарор кардани ҳосилхезии замин солиёни зиёде лозим аст. Ба ҷуз ин, маълум нест, оё базре, ки аз Чин ворид мешавад, ва мизони осебе, ки он ба замин ворид мекунад, ҳаргиз мавриди санҷиш ва таҳқиқи коршиносӣ қарор мегирад ё на.
Чунин таҷрубаи истифода аз замин дар кишварҳои дигар низ ба чашм мерасад. Масалан, корофаринҳои омрикоӣ, азбас дар кишвари худашон нархи нерӯи корӣ ва молиёт барои замин хеле зиёд аст, тарҷеҳ медиҳанд маҳсулоти кишоварзиро дар кишвари ҳамсояи Мекзик парвариш кунанд.
Зоҳиран чиниҳо ҳам дар Тоҷикистон ҳамин ҳадафро дунбол мекунанд.
Ин хуб аст, агар онҳо заминҳои азкоруфтодаро дубора ба кор баранд. Аммо феълан онҳо заминҳои хубу ҳосилхезро ба иҷора мегиранд. Дар ҳоле ки мардуми бумии худамон низ барои дарёфти замин талош меварзанд.
Шароити зиндагӣ дар деҳкадаҳо бад аст ва рустоиён маҷбуранд зери дасти чиниҳо кор кунанд, дар ҳоле ки метавонистанд худашон дар заминҳои худ кор кунанду даромади қобили тааҷҷуҳе ба даст оваранд.
Ин матлаб дар чорчӯби тарҳи «Giving Voice, Driving Change — from the Borderland to the Steppes Project», ки бо пуштибонии молии Вазорати умури хориҷаи Норвегия иҷро мешавад, таҳия шудааст. Назароте, ки дар ин матлаб баён шудаанд, баёнгари мавзеъи IWPR ва ё созмонҳо ва кишварҳои кумаккунанда нест.
Бештари тоҷиконе, ки дини худро иваз кардаанд, аз тарси мавриди муҳокимаи атрофиён қарор нагирифтан, эътиқодоти динии худро пинҳон мекунанд.
Ба канали мо дар Telegram ҳамроҳ шавед!
Намояндагони маркази миссионерии масеҳии “Greace Somin”, ки тоҷикони этникӣ ҳастанд, мегӯянд, пас аз он ки аз ислом ба масеҳият гузаштанд, дар хонаводаҳояшон бо мушкил рӯбарӯ шуданд. Аз ин рӯ пайрави дини масеҳӣ будани худро аз атрофиён пинҳон мекунанд.
Умед (ном иваз шудааст) яке аз чунин нафарон аст. Ӯ мегӯяд, баъди он ба масеҳият пайваст, ки модараш пас аз дуои тағои масеҳияш шифо ёфт:
-Вақте дар синфи 8 мехондам, тағоямро барои он ки дини исломро ба масеҳият иваз кард, ҳамеша “кофир” мегуфтам. Вақте модарам бемор шуд, табибони зиёде дар муолиҷааш бечора шуданд. Ӯ қариб ба ҳалокат расид. Аммо вақте тағоям барои ӯ дуо кард, шифо ёфт. Ин мисли муъҷиза буд. Баъди ин, динамро тағйир додам. Аммо мавриди муҳокимаи атрофиён қарор гирифтам, аз ин рӯ талош мекунам ифшо накунам, ки масеҳӣ ҳастам.
Вале баъзан бо ҳамсарам дар ин маврид мушкил пеш меояд. Ӯ маро дарк намекунад. Одатан мо дар бораи дини ман суҳбат намекунем, ба ҳамсояҳо низ умуман дар ин мавзӯъ гап намезанам. Беҳтар аст, онҳо инро надонанд. Ба ҳама намешавад, фаҳмонд, зеро фанатҳо зиёданд.
Пресвитериан ва Пентикосталҳо
Пас аз суқути Иттиҳоди Шӯравӣ миссионерҳои зиёде ба Тоҷикистон омаданд. Он замон дар кишвар як қатор ҳаракатҳои протестантӣ, монанди ибодатгоҳи пентикосталҳо (пятидесятникҳо) “Ҳарфи зиндагӣ”, Калисои расулии ҷадид ва ғайра фаъол шуд.
Соли 1992 дар кишвар Калисои кореягии пресвитериании “Сонмин” ба фаъолият оғоз намуд, ки баъдан ба “Greace Somin” табдили ном кард.
Бо гузашти панҷ сол дар Тоҷикистон калисои пентикосталии Кореяи ҷанубӣ – “Сонмин Сунбогим” ба таври фаъол ба кор оғоз кард. Он расман сабти ном ва хеле маъруф шуда буд. Он замон теъдоди пайравонаш ҳудуди 2,5 ҳазор нафар гуфта мешуд.
Таълими пентикосталҳо аз даъват ба зиндагии намунавӣ, монанди даст кашидан аз шароб, тамоку, маводи мухаддир, бозиҳои саргармкунанда, суханҳои қабеҳ, ҳамчунин даъват ба меҳнатдӯстӣ, боэҳтиёт будан дар масоили оила ва никоҳ иборат аст. Бархе аз пайравони муҳофизакори ин равия дар ҳеч шароите ба даст силоҳ намегиранд.
Аммо баъдтар адами таҳаммули диннӣ ва сиёсати назорат бар созмонҳои мазҳабӣ ба он оварда расонд, ки калисои мазкур давоми солҳои баъдӣ ба мушкилиҳое дар Тоҷикистон дучор шуд.
Якуми октябри соли 2000 дар бинои калисои протестантии “Сонмин Сунбогим” дар Душанбе ду бомб мунфаҷир шуд. Дар натиҷа 8 нафар ба ҳалокат расида, 48 каси дигар захм бардошт.
Барои ташкили ин амал соли 2001 ду донишҷӯи Донишгоҳи исломии Тоҷикистон равонаи зиндон шуданд. Дар ҷараёни тафтишот маҳкумшудаҳо изҳор доштанд, ки ҷиноятро бар пояи фаҳмишҳои динӣ анҷом доданд, зеро ба гуфтаҳои онҳо, ин ибодатгоҳ мусалмонҳои зиёдеро ба сафи худ шомил кард.
Тобистони соли 2017 додгоҳи шаҳри Хуҷанд кашиши калисои “Сонмин Сунбогим” Баҳром Холматови 42-соларо бо иттиҳоми экстремизм се сол аз озодӣ маҳрум намуд.
“Ба онҳо ҳеч муносибате надорем
Ҳоло дар Тоҷикистон ду маркази “Сонмин” мавҷуд аст. Дар Хуҷанд калисои протестантии “Сонмин Сунбогим” қарор дорад. Дар Душанбе бошад, онро ба маркази масеҳии “Greace Sonmin” табдили ном карданд.
Пас аз таркишҳо дар оғози солҳои 2000-ум фаъолияти ахирӣ ба рукуд рафт. Маркази масеҳӣ дар ошёнаи аввали бинои маскунии чорқабата қарор дорад. Пайдо кардани он осон набуд, зеро ҳеч навиштае, ки маълум шавад инҷо ташкилоти масеҳӣ қарор дорад, нест. Бо ин ҳол, марказ ҳар ҳафта рӯзҳои сешанбе ва ҷумъа ба камбизоатҳо хӯроки ройгон тақсим мекунад.
Масеҳиҳое ҳастанд, ки дар хонаводаҳои мусалмон зиндагӣ мекунанд ва метарсанд дар бораи динашон ошкоро суҳбат кунанд. Онҳо ҳамроҳи мусалмонҳо ба масҷид мераванд, аммо бо шеваи масеҳӣ ибодат мекунанд. Аз тарси наздиконашон эътиқодоти динии худро пинҳон мекунанд.
Ҳар рӯз дар ин марказ наздики сесад нафар ибодат мекунад. Ҳатто аз дигар ноҳияҳо барои ибодат меоянд. Дуруст аст ки вақте пайравони нав меоянд, мо мепурсем, ки чӣ гуна, барои чӣ, шояд касе аз дӯстон онро даъват кардааст. Дуруст намешавад, агар одамони нав ба назди мо биёянд, вале мо ба онҳо таваҷҷуҳ накунем.
Барои мо син ва дини онҳое, ки ҳар рӯзи сешанбе ва ҷумъа барои ғизохурӣ инҷо меоянд, муҳим нест. Мо бо мусалмонҳо мушкиле надорем ва ҳамеша дуо мекунем, ки дар Тоҷикистон оромӣ бошад.
Ин мақола дар чорчӯби лоиҳаи IWPR “Субот дар Осиёи Миёна тавассути муколамаи озод” таҳия шудааст.
Дар баъзе аз манотиқи Тоҷикистон ҳанӯз ҳам суннатҳои қадимии номзадии бармаҳал вуҷуд дорад. Духтаронро ҳанӯз дар синини 12-13-солагӣ, бе он ки домоди ояндаро дида бошанд, ба ӯ номзад мекунанд. Ва дар мавриди идомаи таҳсили духтарон дар мактаб ва донишгоҳ фақат номзад ё шавҳари ояндаашон метавонад тасмим бигирад. (more…)
Дар дафтари намояндагии IWPR дар Тоҷикистон конфронси минтақавии онлайнӣ дар мавзӯъи “Вазъияи дар Кӯҳистони Бадахшон: нигоҳ аз берун» баргузор шуд. Дар он коршиносони барҷастаи марокизи таҳлиливу таҳқиқии Тоҷикистон, Қирғизистон ва Қазоқистон ҳамроҳ бо рӯзноманигорону сиёсатшиносон вазъият дар Бадахшони Тоҷикистонро баррасӣ ва роҳҳалҳое барои рафъи мушкилот дар он минтақа пешниҳод карданд. (more…)